FİNAL NOTLARI
TANZİMAT DÖNEMİ(Gülhane Hatt-ı Hümayunu(3 kasım 1839)
Gülhane hatt-ı hümayunu yada Tanzimat Fermanı,osmanlı imparatorluğun'nun yabancı devletlerin osmanlı içişlerine müdahalesine ve azınlıkların ayaklanmalarını önlemek amacıyla ilan edilmiştir.
Dışişleri bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanan ve padişah abdülmecit tarafından da onaylanan ferman,3 kasım 1839 yılında devlet adamlar,hristiyan tebaanın temsilcileri ve halkın önünde gülhane parkı'nda ilan edildi.
TANZİMAT FERMANI MADDELERİ
- Yargılamalar açık olarak yapılacak.
- hiç kimsenin ırz ve namusuna saldırılmayacak.
- mal ve can güvenliğinin sağlanacak.
- Açık ve kapalı idam cezalarının (şeriata göre hükm olmadıkça) yasaklandığı.
- padişahın şeriat yasalarına uyacağına yemin etmesi.
- Bütün memurların maaşa bağlanması ,rüşvetin yasaklanması.
- Bu fermanın, osmanlı haklarına ve yabancı elçiliklere duyurulması.
- Tanzimat kararları, avrupalı devletlerin osmanlı içişlerine müdahalesini engellemek için yapılmıştır.
KIRIM SAVAŞI
Tanzimat fermanında yer alan kararlar,avrupalı devletlerin azınlıkları bahane ederek,osmanlı imparatorluğu'nun içişlerine müdahale etmelerini bir dönem durdurmuş oldu.Ancak bu müdahale 1854 kırım savaşı sonrası tekrar gündeme geldi.Müdahale Rus çarı 1.nikola'nın hristiyanlar için kutsal olan yerlerin, ortodokslar tarafından kontol edilmesini ve osmanlı imparatorluğu'nda yaşayan ortodoks tebaanın rusya'nın koruması altına verilmesini istedi.Rus elçisi mençikof tarafından sunual bu istekler Osmanlı imparatorluğu tarafından red edildi Ve bu Red İki devlet içinde savaşa yol açtı.
Osmanlı ile Rusya arasında süren bu savaş diğer devletleri devletlerarası bir savaş olma durumunda dolayı tedirgin oluyorlardı.1853 yılında avusturya,prusya,fransa ve ingiltere temsilcileri viyanada bir araya geldi.İki devlet arasında barış sağlanması için bir nota hazırladı.Rusya notayı kabul ederken osmanlı bazı değişiklikleri kabul edeceğini söyleyince rusya savaşa devam ett.savaş, sinopta osmanlı donanmasının yakılmasına kadar devam etti.Osmanlı'nın donanmasını yakılması ve rusyanın boğazları ele geçirmesinden çekinen ingiltere ve fransa ;rusyadan geri adıp atıp işgal ettiği yerleri geri vermesini istedi.rusya kabul etmeyince fransa ve ingiliz donanması 12 mart 1854 'te rusyaya savaş açtılar.
Tabi rusya ve ingiltere osmanlının yanında oldu ama şart olarak ne istedi ;
- bütün vatandaşlarına din ve mezhep farkı gözetmeksizin eşit haklar vermesini kanun önünde eşit sayılması
- hristiyanların devlet memurluğuna kabul edilmeleri
- karma mahkemelerin kurulması
- hristiyan vatandaşların mahkemelerde şahitliğin kabul edilmesi ve ödedikleri harcları kaldırılması.
Rusya bu savaşta hem yenilip hemde çar'ın ölümü üzerine barış yapmaya hazır olduklarını bildirdiler.
osmanlı devleti bu başarısı ile ruslara hasta adam olmadıklarını göstermiş oldular.
ISLAHAT FERMANI
Kırım savaşı'nın ardından başlayan ıslahat çalışmaları,dönemin nazırları Ali ve Fuat paşalar ile istanbul'daki ingiliz ve fransız elçileri yürütüyorlardı.18 şubat 1856 yılında ıslahat fermanı olarak ilan edilen kararlar ile,1839 gülhane hatt-ı hümayu'nun uygulanacağı,hristiyan tebaanın da askere alınacağı,gitmek isteyenlerin bedel ödeyeceği ve hristiyanların da devlet dairelerinde çalışmasına müsaade edileceği duyuruldu.
Maddeleri
- Din adamlarına ,Fatih sultan mehmet tarafından verilen hak ve ayrıcalıkların iyileştirilmesi
- Hristiyan ve öteki gayri müslim halka tanınan ayrıcalıkların devam ettirileceği
- Din ve mezhep özgürlüğü.ayîn özgürlüğü bundan dolayı cezalandırılmamaları ,kimsenin din ve mezhep değiştirmeye zorlanmaması.
- insan hakları iyileştirmesi
- vergi eşitliği
- yabancılara emlak sahibi olabilmeleri
- bankaların açılması
Not;Osmanlı devleti ilk dış borcunu 24 ağustos 1854 'te londra'Da palmer,pariste Goldschmid ile anlaşmaya yapılarak yılda %5 faizle 3 milyon ingiliz lirası (330 milyon krş) borç alındı.
Bu alınan borçdan sonra 2 kez daha dış devletlerden borç alınıp zamanla dış devletlere karşı itibarımız kaybolup onlara bağlı kalmaya başladık.
Devletin başında bulunan Abdulmecit ' e karşı ayaklanma ve tepkilere yol açtı.hatta 1859 gizli bir cemiyet kurulup amacı Abdulmecit'i tahtan uzaklaştırmadı.bu üyeler yakalanıp kuleli kışlasında sorgulanmıştır.tarihe kuleli olayı olarak geçmiştir.
GENÇ OSMANLILAR
Osmanlı imparatorluğunda bir yandan yaşanan iç ve dış sorunları çözmek bir yandan da eski gücüne kavuşmak için ugraş verildiği 19.yy alternatif çözümler de üretiliyordu.
Haziran 1865'de gizli Genç osmanlılar cemiyetini kurdular.Varlıklı ailelerin cocuklarından oluşan cemiyet üyelerine,daha sonra mısırlı prens fazıl mustafa paşa,harp okulu nazırı süleyman paşa ve mithat paşa gibi önemli görevlerde bulunan devlet memurları katıldı.
1877-1878 OSMANLI-RUS SAVAŞI
Osmanlı devleti1856 paris antlaşmasından sonra 20 yıllık bir barış dönemi yaşamış ancak bu dönem,1877 osmanlı-rus savaşının patlak vermesi ile sona ermiştir.Rusların osmanlı toplaklarını iki koldan saldırmaları ve bu kötü gidişin sorumlusu Abdulhamit;meclis-i mebusanı kapatarak kanuni esasi uygulamasına son verdi.Ve meşrutiyet dönemi de sona ermiş oldu.Tek çözüm kaldı osmanlının çözüm masasına oturmak.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder